საკერავი მანქანები

საკერავი მანქანა - ერთ-ერთი ის მნიშვნელოვანი მექანიზმია, რაც კაცობრიობას შეუქმნია და გამოუგონია; მისი ისტორია 1755 წელს, ლონდონში დაიწყო, როცა გერმანელმა ემიგრანტმა, ჩარლზ ვაიზენტალმა დააპატენტა ნემსი, რომელიც მექანიკური კერვისთვისაა განკუთვნილი, თუმცა პატენტში არაფერია ნათქვამი მანქანაზე, რომელშიც ეს ნემსი უნდა ყოფილიყო გამოყენებული.

1790 წელს ინგლისელმა დურგალმა, ტომას სენტმა გამოიგონა მექანიზმი, რომელიც პირველ საკერავ მანქანად მიიჩნევა.

მან დააპატენტა მექანიზმი, რომელიც ტყავში აკეთებდა ნახვრეტს და მასში შემდეგ ნემსს ატარებდა. კრიტიკოსების აზრით, ის რაც სენტმა დააპატენტა, იყო მხოლოდ იდეა და მას არ დაუმზადებია მექანიზმი, რასაც ადასტურებს ის ფაქტი, რომ 1880-იან წლებში იყო მცდელობა, დაემზადებინათ მანქანის მოქმედი მოდელი სენტის ნახაზების მიხედვით, რაც წარუმატებელი აღმოჩნდა.

1810 წელს გერმანელმა გამომგონებელმა, ბალთაზარ კრემსმა შექმნა ქუდების საკერავი მანქანა, მაგრამ პატენტი არ აურია და ამის შედეგად, სამწუხაროდ, ამ მანქანის შესახებ სხვა არავითარი ცნობები არ არის შემონახული.

მე-19 საუკუნის დასაწყისში ავსტრიელმა მკერავმა, იოსებ მადესპერგერმა რამდენიმე მოდელი შექმნა და 1814 წელს პატენტიც აიღო. ის დიდხანს ცდილობდა დაეხვეწა თავისი გამოგონება, მაგრამ მექანიზმის სხვადასხვა შესაძლებლობების ერთ დანადგარში გაერთიანება ვერ შეძლო.

ერთ-ერთ სრულყოფდილ გამომგონებლად საკერავი მანქანისა, შეგვიძლია მივიჩნიოთ ბართელმე ტიმონიე, რომელმაც პატენტი საფრანგეთში 1830 წელს აიღო. მისი მანქანა თითქმის მთლიანად ხისგან იყო დამზადებული, რომელშიც კაუჭიან ნემსს იყენებდა. მან საფრანგეთის მთავრობისგან მიიღო უფლება, ქვეყნის არმიისთვის სამხედრო ფორმების შეკერვისა. სულ რამოდენიმე წელიწადში მან შექმნა ქარხანა, რომელიც აღჭურვილი იყო 80-ზე მეტი საკერავი მანქანით. უმუშევრად დარჩენის შიშით შეპყრობილმა სხვა პარიზელმა თერძებმა მისი ქარხანა დაარბიეს და მთლიანად გაანადგურეს. ბართელმემ სცადა გაუმჯობესება თავისი ქარხნის და ყველაფრის ახლიდან დაწყება. ნიჭიერი გამომგონებელი იძულებული გახდა, ქვეყნიდან წასულიყო. იგი ინგლისში გადაიხვეწა.

ბართელმე ტიმონიე იყო პირველი, ვინც დაამზადა და გაყიდა მოქმედი საკერავი მანქანა. თუმცა, მიუხედავად ამდენი წარმატებისა 1857 წელს, ღარიბთა თავშესაფარში გარდაიცვალა.

1833 წელს ამერიკელმა ვალტერ ჰუნტმა შექმნა საკერავი მანქანა, რომელსაც თანამედროვე მანქანების მსგავსად, გააჩნდა ძაფის ორი კოჭა და აკეთებდა მაქურ გვირისტს ნემსის გამოყენებით, მაგრამ მას მხოლოდ მოკლე სწორი ნაკერების შესრულება შეეძლო. ვალტერს ის არ დაუპატენტებია.

საკერავი მანქანა, თანამედროვე მანქანების ყველა ძირითადი დეტალით შექმნა ინგლისელმა, ჯონ ფიშერმა 1844 წელს.

გამომგონებელი კი, ვისაც მიაწერენ საკერავი მანქანის გამოგონებას, იყო მასაჩუსეტსელი ფერმერი ელიას ჰოუ, რომელმაც თავისი პირველი მანქანის პროტოტიპი 1844 წელს შექმნა, ერთი წლის შემდეგ კი დააპატენტა, მაგრამ მან ერთი მანქანაც კი ვერ გაყიდა. მსოფლიო ჯერ არ იყო მზად მექანიკურ კერვაზე გადასასვლელად. ვალებში ჩავარდნილი ჰოუ პარტნიორტან ერთად ინგლისში შეეცადა ბიზნესის დაწყებას, მაგრამ იქიდანაც გაკოტრებული ჩამოვიდა. დროთა განმავლობაში, ნელ-ნელა მან შეძლო გაეყიდა რამდენიმე მანქანა. მის მანქანას ხელით ტრიალი სჭირდებოდა.

1859 წელს ისააკ ზინგერმა შექმნა გაუმჯობესებული მექანიზმი, ფეხის ძრავით. მკერავს უკვე შეეძლო ორივე ხელი გამოეყენებინა კერვის დროს ქსოვილის სამართავად. ზინგერმა მანქანების მასობრივი წარმოება დაიწყო. მისი საწარმო 1877 წლიდან დღეში 1000 საკერავ მანქანას აწარმოებდა. ასეთმა წარმატებამ ჰოუც და ზინგერიც მილიონრებად აქცია.

შემდგომში, ელექტროძრავის საკერავი მანქანის ამძრავად გამოყენებამ დადებითად იმოქმედა საკერავი მანქანის კონსტრუქციის დახვეწისა და მწარმოებლურობის გაზრდაზე.

წყარო: intermedia.ge